Die laatste had eind jaren ’80 zo’n 120 beruchte gifplekken gefotografeerd. De Diemerzeedijk, de Volgermeerpolder en het Griftpark – om enkele bekende te noemen – hadden voor veel schandalen gezorgd. Uit de foto’s maakte Berger een selectie in het boek Giflandschap, dat in 1992 verscheen. Hendriks initieerde een nieuw bezoek aan een aantal van deze vervuilde locaties. Hoe zien deze er nu uit, was de vraag; Giflandschap Revisited.
Met tal van betrokkenen bij de uitgevoerde saneringen werd gesproken. Overheden, adviesbureaus, aannemers en organisaties als SIKB leverden input. De gifschandalen van toen zijn opgelost. ‘We hebben’, aldus Hendriks, ‘een groot probleem beheersbaar gekregen. Zwaar verontreinigde gebieden hebben we weer geschikt gemaakt voor verschillende vormen van gebruik, zoals woongebieden, recreatie- of natuurgebieden. Maar op vele plekken is de verontreiniging in de bodem achtergebleven’. Hendriks beseft dat hier een zorgpunt ligt; ‘hoe houden we deze locaties goed in beeld en hoe gaan we het beheer in de toekomst financieren?’
Grote stappen voorwaarts
Hendriks vond het een interessante excursie. ‘Je krijgt een goed beeld hoe in de vorige eeuw werd omgesprongen met ons afval. Hoe bijvoorbeeld de zinkindustrie in zuidoost Nederland zijn sporen heeft nagelaten en wat het Rotterdamse havengebied met haar afval deed. En je beseft gelukkig welke grote stappen voorwaarts wij inmiddels op het terrein van bodembescherming hebben gezet. Maar je realiseert je ook dat zorg voor de bodem nodig blijft; denk daarbij ook aan de nieuwe stoffen die op ons af komen. Zorg waarvoor aandacht is in het Uitvoeringsprogramma van het Convenant Bodem en Ondergrond, maar waarvoor ook op termijn middelen en kennis beschikbaar zullen moeten blijven’. Daarnaast, merkt Hendriks op, zijn het niet alleen de grote, welbekende plekken die aandacht vragen. ‘Een gifschandaal als bijvoorbeeld in Lekkerkerk zal zich niet meer openbaren, maar er zijn nog zo’n 170.000 plekken, van de ooit geregistreerde 400.000 locaties, waar de bodem is verontreinigd en waar we – vanuit het perspectief van de toekomstige Omgevingswet – op een verstandige manier mee om moeten gaan’.
Veel gezamenlijkheid
Hendriks, werkzaam bij Witteveen+Bos, constateert dat ‘we behoorlijk grip hebben gekregen op de problemen van de bodemverontreiniging. We weten waar de pijnpunten zitten en hoe we daar op een goede en zorgvuldige wijze mee om kunnen gaan. Ik zeg met nadruk “we”, want ik heb opmerkelijk veel gezamenlijkheid aangetroffen tijdens mijn tocht door Nederland’.
Giflandschap Revisited verschijnt op 4 november bij uitgeverij Blauwdruk (ISBN 978-94-92474-98-8). De gelijknamige tentoonstelling is tot 7 januari 2018 te zien in het Nederlands Fotomuseum, Las Palmas Building, Wilhelminakade 332, Rotterdam.
