‘Participatie is een belangrijk onderdeel in het proces rond landschappelijke ingrepen’, vertelt Lisanne Treskes. Sinds een jaar, na haar studie, werkt ze op het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat (I&W) als Beleidsmedewerker Rivieren. ‘Empathie voor het gebied is daarbij essentieel’.
Lisanne Treskes – eigen foto
Overstromingen in Passau
Lisanne Treskes (25) was er al vroeg bij, met haar belangstelling voor de ruimtelijke ingrepen. Zij verzamelde stenen, organiseerde op school al excursies het veld in en raakte voor haar profielwerkstuk gefascineerd door de PKB Ruimte voor de Rivier. Passau, in Duitsland, waar drie rivieren (Inn, Donau en Ilz) samenkomen met veel overstromingen tot gevolg, werd het onderwerp voor haar onderzoek.
Waarom iets wordt wat het wordt
Op de WUR ging ze daarmee verder. Ze begon met een jaar ‘Internationaal land- en waterbeheer’ en switchte toen naar de meer technische studie ‘Bodem-Water-Atmosfeer’. Hierbij richtte ze een eigen programma in, met een focus op waterkwantiteit. ‘Wat me altijd boeit is om het proces te begrijpen in de natuur, waarom iets wordt zoals het er uiteindelijk uitziet’, vertelt ze via Teams. Bij die studie leerde zij de factoren kennen die daarin een grote rol spelen. Daarvoor heb je wetenschappen als meteorologie, bodemkunde, natuurkunde en bodemscheikunde nodig’. Tijdens haar studie besefte zij dat bij menselijke ingrepen in het landschap veel meer komt kijken.
Participatie in het proces
Ze somt op: ‘Je hebt bijvoorbeeld rekening te houden met aspecten als de historie van het gebied en ook de economische ontwikkelingen daar. Je hebt niet genoeg aan waterkundige en rivier-technische kennis om een riviermaatregel te implementeren. Je moet met veel zaken rekening houden en dit proces goed inpassen in het gebied’. Daarop studeerde ze af. In haar masterscriptie ‘The efficiency of the participation process during the project planning of a bypass – Lessons learned from Varik-Heesselt & Veessen-Wapenveld’, beschrijft ze de voorwaarden die een rol spelen voor efficiënte inrichting van het participatieproces bij de aanleg van hoogwatergeulen bij een rivier.
Belangrijke principes
Voor het onderzoek naar de aanleg van twee hoogwatergeulen (een wel, een niet gerealiseerd) interviewde ze zoveel mogelijke stakeholders over hun betrokkenheid in het proces en hoe zij er achteraf tegen aan keken. Een participatieproces moet altijd project-specifiek worden ingericht en de verdeling van participatie niveaus zal altijd verschillen. Om te kijken hoe het proces efficiënter kon baseerde zij zich daarbij op Ghada Farouk Hassan, die in de publicatie Efficiency of participation in planning daarvoor dertien principes benoemt.
Lisanne Treskes concludeert dat deze principes een goede basis bieden, maar dat er ook nog met twee andere principes rekening moet worden gehouden om een participatieproces zo efficiënt mogelijk te maken.
Verwachtingsmanagement
‘Schep als project duidelijkheid over de verwachtingen die omwonenden en alle andere partijen in een bepaald gebied kunnen hebben over de resultaten van hun inbreng. Wat gebeurt daarmee?’
Want, licht ze toe, ‘het vertrouwen in het project was er niet bij elke burger. Er was vaak het idee dat de openheid voor hun inbreng ontbrak. Maar ook omgekeerd was voor de autoriteiten de beperkte openheid van de burgers problematisch. En doordat beide partijen voor elkaar niet voldoende open waren ontstond er tijdverspilling en werden zinloze discussies gevoerd over reeds genomen besluiten of zaken die een gegeven waren. Ook is de transparantie naar alle partijen belangrijk, continuïteit in het proces en een duidelijke uitleg waarom dit project van belang is. Deze factoren hadden allemaal invloed op de tijd, moeite en kosten van het proces’.
Inleven in het gebied
Het tweede principe dat Lisanne Treskes aan de lijst van Hassan toevoegde, was die van empathie voor het gebied. ‘Inleving in het gebied wordt door vrijwel alle stakeholders als belangrijk genoemd Mensen krijgen vaak meer begrip voor het project of de situatie als er ook naar hun verleden is gekeken. Velen hadden het gevoel dat de plannen voor de hoogwatergeul in hun gebied “opgelegd waren”’.
Integraal riviermanagement
Met die opgedane kennis werkt Lisanne Treskes nu bij het ministerie van I&W als ambtelijk opdrachtgever voor een aantal projecten langs de Maas. Zij is onder andere betrokken bij een pilot voor het nieuwe programma Integraal Riviermanagement (IRM). ‘Het is heel interessant om met integraal riviermanagement bezig te mogen zijn. Ik zit nu aan de voorkant, daar waar het beleid wordt gemaakt’. Haar ambities? ‘Het mooi en veilig maken (en houden) van ons land in samenspraak met elkaar. Voor mij is daarbij de participatie natuurlijk cruciaal. Hoe vertaal je de opgave naar de omgeving, en omgekeerd, hoe vertaal je de omgeving naar de opgave? Een strategisch benadering hierbij is dan ook essentieel.’
De master van Lisanne Treskes is te lezen via: https://edepot.wur.nl/586812
