Gezond bodem- en watersysteem legt basis voor duurzamere landbouw
Het
werkt goed om vanuit de zes fundamentele functies van het bodem en watersysteem
een gebiedsproces naar een nieuw volhoudbaar en levensvatbaar landbouwsysteem
te starten! Een belangrijke eerste stap voor de ontwikkeling van een
gebiedsbenadering op basis van nieuwe perspectieven op ‘Land, ‘Waarde’ en
‘Mens’. Dat concludeert Liesbeth Schipper na de eerste workshop over het gebied
‘De Valk’ bij Ede, voor het UP -project ‘Verrijkende Landbouw’.
Foto:
eigen foto
Gezond landbouwsysteem
‘Verrijkende
landbouw’ is een programma van het Initiatief Bewust Bodemgebruik binnen het
Uitvoeringsprogramma (UP) van het Convenant Bodem en Ondergrond 2016-2020. Het
is erop gericht om een landbouwsysteem te ontwikkelen dat vanaf de bodem gezond
is, dat gezonde voedselproducten voortbrengt voor gezonde mensen en dat ook
financieel gezond kan zijn. Het project wordt uitgevoerd door een
samenwerkingsverband van Commonland, Kadaster, ReBuilT en De Coöperatieve
Samenleving, Aequator en RHDHV (programmamanagement). Onder andere de gemeente
Ede en Apeldoorn en de Provincie Gelderland ondersteunen het project (zie ook Tussen bodem en ondergrond 8 mei 2019).
Land, waarde en mens
‘Binnen
dit programma’, licht Liesbeth Schipper van RHDHV toe, ‘stellen wij “land”,
“waarde” en “mens” op een nieuwe manier binnen de gebiedsontwikkeling centraal.
Voor “land” staan zes functies van de bodem centraal, die alle zes op voldoende
niveau moeten functioneren, maar waarvoor ook integrale keuzes kunnen worden gemaakt
in het gebied. De zes functies zijn waterhuishouding, klimaatregulatie
(koolstofvastlegging), bodembiodiversiteit, mineralenkringloop,
voedselproductie en landschap. Pas daarna kunnen “waarden” in het gebied
opnieuw bepaald worden en nieuwe vormen van afspraken worden gemaakt tussen
mensen’.
Workshops
‘In
de eerste fase van het programma is een syntheserapport opgeleverd waarin het
huidige systeem van landbouw, vanuit de drie perspectieven of oriëntaties
(land, waarde en mens) is geanalyseerd. Ook zijn nieuwe initiatieven bekeken
die elementen van een nieuw landbouwsysteem onderzoeken en/of implementeren. In
de tweede fase staat de ontwikkeling van een nieuwe gebiedsbenadering centraal.
Dat doet Verrijkende Landbouw in onder andere drie workshops in drie gebieden.
Die workshop organiseren we samen met “Voor de Oogst van Morgen”, een
“laboratorium” waarbinnen uiteenlopende partijen en mensen bijeenkomen om op basis van
een gedeelde visie
en intentie te ontdekken en samen innovatieve ideeën uit te testen en
door te ontwikkelen’.
Workshop in ‘De Valk’
‘In
de eerste workshop is vanuit de oriëntatie “land” gekeken naar wat een
volhoudbaar landbouwsysteem op een gezonde bodem kan zijn, met als gebiedscasus
“De Valk” in Ede. De deelnemers werden gevormd door een binnenring van
betrokkenen in het gebied: boeren, partijen, zoals de Voercoöperatie, gemeente
en waterschap en een buitenring van geïnteresseerden, mensen uit andere
gebieden en experts. De binnenring ging met een aantal bodemexperts aan de slag
om vanuit het bodem- en watersysteem keuzes te maken en te ontwerpen aan de
toekomst van De Valk. Uitgangspunt daarbij was om geheel opnieuw te beginnen en
de eerdergenoemde zes functies in te gaan vullen’.
Mooi startpunt
‘In
de workshop is geconstateerd dat kennis over de bodem en de functies die de
bodem heeft een mooi startpunt vormen om naar een nieuw landbouwsysteem te
zoeken. De methodische aanpak, waarbij voor de zes functies van de bodem
informatie wordt geboden over de stand van zaken in het gebied en de
mogelijkheden die er zijn om die functies te verbeteren, werkte effectief. Het
werd ook duidelijk hoe belangrijk en veelzijdig het bodem en watersysteem is en
hoe functies met elkaar samenhangen. In de volgende workshop, met als casus de
Noardlike Fryske Wâlden, is gekeken naar wat een duurzamer bodem en
watersysteem in de landbouw vraagt van nieuwe vormen van waardering, de
verdeling van grond en mogelijkheden voor financiering. In de derde, laatste
workshop hebben we het over nieuwe rollen in het landelijk gebied en over
nieuwe organisatievormen en regels. Tot slot analyseren we de algemene
regelgeving, het beleid en de kennisinfrastructuur die een nieuw
landbouwsysteem mogelijk in de weg staan of juist andersom: een nieuw systeem
kunnen helpen ontwikkelen. Daarvoor gaan we vanuit Verrijkende Landbouw ook een
aanpalende analyse en verkenning uitvoeren voor de provincie Gelderland naar
succes- en faalfactoren van gebiedsprocessen in landelijk gebied waar de
provincie mee bezig is. Dit zal veel interessante inzichten opleveren!
Bij
dit alles sluiten we aan op verschillende andere, landelijke programma’s, zodat
we gezamenlijk aanbevelingen kunnen doen om de transitie naar een duurzamere
landbouw te realiseren. In november, tijdens de grote UP-manifestatie, verwachten
we deze aanbevelingen te kunnen presenteren.’