De ondergrond heeft veel potentie voor de energietransitie. Die moeten we benutten door interdepartementale samenwerkingen en vooral, een positieve benadering van de publieke opinie’, aldus Jack de Vries, als projectleider bij Rijkswaterstaat verantwoordelijk voor de uitgevoerde quick scan Buisleidingen Energietransitie en Ondergrond (BEO).
Jack de Vries – eigen foto
Early Warnings
‘Er is veel gaande in Nederland en de wereld om ons heen, niet in het minst over het klimaat. De in december gepubliceerde Green Deal van Frans Timmermans is daar een goed voorbeeld van. Rijkswaterstaat (RWS) volgt nauwlettend dergelijke ontwikkelingen. Met het programma Strategische verkenningen volgen we alle relevante trends en ontwikkelingen en brengen de mogelijke impact ervan voor RWS in beeld’, licht Jack de Vries toe. ‘We verzamelen zogenoemde “Early Warnings”, signalen die wijzen op mogelijke veranderingen. Meerdere daarvan wezen op de mogelijkheden voor energietransitie in de ondergrond en op de mogelijkheden meer te halen uit ondergronds transport via buisleidingen. Om die signalen te verdiepen hebben we in de quick scan nadere informatie opgehaald bij betrokken partijen in de BEO-domeinen: welke ontwikkelingen zien er te zien, wat zijn de verwachtingen van de bevraagde partijen, welke handelingsperspectieven zien die partijen daarbij voor RWS?’
Twee miljoen kilometer
De bodem bevat een enorme hoeveelheid aangelegde leidingen. Riolen, waterleidingen, gas- en petrochemische transportsystemen, drainage en ga zo maar verder. Samen goed voor meer dan twee miljoen kilometer. Het brede publiek heeft daar amper weet van. ‘Wat je niet ziet ken je niet’, zegt Jack de Vries. In het transportbeleid speelt ondergrondse infrastructuur nog nauwelijks een rol . Buisleidingen voor het transport van gevaarlijke stoffen zijn privaat eigendom, en komen alleen bij een sluitende business case tot realisatie. En dus worden bijvoorbeeld nog veel stoffen per binnenvaartschip of over de openbare weg vervoerd en niet via een veel veiliger ondergronds systeem. ‘Daarnaast speelt dat de onbekendheid met ondergrondse buizen de aanleg van nieuwe tegenwerkt – Not Under My Backyard (NUMBY) analoog aan het bekende NIMBY’.
De quick scan wijst op een essentieel knelpunt: ‘De ondergrondse infrastructuur heeft noch binnen één, noch binnen verschillende ministeries een centrale plek. De regie op de ondergrond ontbreekt, werd vrijwel unaniem door alle externe stakeholders vastgesteld. En een integrale benadering van de ondergrond en de bovengrond is cruciaal. Nu worden ruimtelijke beslissingen voornamelijk vanuit de bovengrond genomen. De meerwaarde van de ondergrond moet in beeld worden gebracht en worden gefaciliteerd’.
Illustratie TNO
Kennis verspreiden
De betrokkenen bij de quick scan hebben RWS ook handelingsperspectieven meegegeven, vertelt Jack de Vries. ‘Als uitvoeringsorganisatie van de Rijksoverheid wordt ons gevraagd het belang en de waarde van de ondergrond te agenderen bij de beleidscollega’s van IenW, BZK en EZK, en te pleiten voor één integrale visie op het samenbrengen van alle functies in de ondergrond. Daarnaast kan RWS, als organisatie met kennis van ondergrond en van grote projecten, waardevol bijdragen aan de doorontwikkeling van de energietransitie. En bij de benutting en vervanging van infrastructuur kan RWS een rol voor de buisleiding bepleiten in de afweging. Goed voorbeeld doet goed volgen.’
De quick scan Buisleidingen Energietransitie en Ondergrond is aan te vragen via info.sv@rws.nl.
