Otto Levelt – eigen foto
Onzichtbare benedenwereld
Wat onder onze voeten gebeurt, en hoe het er daar uitziet, is een bijna letterlijke blackbox. Het is de ‘benedenwereld’, schrijft Robert Macfarlane in zijn gelijknamige, schitterende roman. ‘En dat heeft grote nadelen’, zegt Otto Levelt, Geo-informatiespecialist bij Deltares. Samen met Tauw, RoyalHaskoningDHV en Witteveen+Bos zette hij afgelopen najaar het programma Ondergrond InZicht op. ‘We willen graag weten wat er leeft aan behoeften en ervaringen rond het visualiseren van de bodem en ondergrond. Vervolgens willen we een aantal daadwerkelijke stappen zetten om die vragen uit te werken naar voor iedereen beschikbare en vooral toepasbare instrumenten’.
Grote vraag
De nog altijd naderende Omgevingswet maakt het eens te meer noodzakelijk dat beleidsmakers en andere betrokkenen inzicht krijgen in de samenhang tussen dat wat bovengronds en dat wat ondergronds gebeurt. ‘Dat bleek ook uit de reeks van interviews die we hebben gevoerd met een breed scala aan stakeholders, variërend van gemeenten en Omgevingsdiensten tot software-leveranciers. Besluiten over de bovengrondse ruimtelijke ordening zijn vele malen makkelijker te nemen, want veel inzichtelijker, dan wat daarvoor bijvoorbeeld in de bodem aan ingrepen noodzakelijk zijn’, aldus Otto Levelt. ‘De behoefte aan voorbeelden en instrumenten is groot’. En hij signaleert hoezeer de bodem (nog) altijd meer als een hindernis, vanwege archeologie, of vervuiling, dan als een rijke facilitator wordt beschouwd.
Twee pilots
Om de vraag naar de mogelijkheden tot visualisatie, en de bijdrage daarmee aan de besluitvorming, scherp in beeld te brengen, heeft het consortium een Community of Practice (CoP) met inmiddels ruim dertig deelnemers. Daarbinnen wordt gewerkt aan twee pilots. Een gericht op energietransitie en bodemenergie. De ander op de herinrichting van een woonwijk om deze klimaatadaptief te maken. ‘Deze pilots moeten leiden tot een aantal generieke vragen’, vervolgt Otto Levelt, ‘op basis waarvan wij mogelijke visualisaties toepasbaar kunnen gaan maken, of laten maken. Visualisaties die tot meer inzicht kunnen leiden en die de communicatie rond ingrepen in de bodem versterken. Denk bijvoorbeeld aan het aanleggen van ondergrondse leidingen ten behoeve van een warmte-koudeopslag. Met een goede visualisatie is in beeld te brengen wat daarvan de gevolgen zijn, hoe complex het soms onder de grond is en dat een andere plek misschien wel beter is’.
Eenduidig kleurgebruik
‘Wat ook nodig is’, voegt Otto Levelt toe, ‘is dat de visualisatie van de ondergrond een meer eenduidig kleurgebruik krijgt. Blauw op een kaart van de bovengrond geeft altijd water aan. Rood de bebouwing. Ondergrondkaarten variëren. De ene keer staat blauw voor een gasleiding, de andere keer heeft die een grijze kleur. Daarvoor bestaan nog geen standaarden. Die te ontwikkelen zou al een hele vooruitgang betekenen’. Visualisering van de bodem en ondergrond hoeft niet alleen in 3-D modellen. Ook bijvoorbeeld animaties en timelaps (video’s die zijn opgebouwd uit een grote reeks foto’s die met een vaste interval zijn geschoten) zijn mogelijkheden. ‘En waaraan zij ook kunnen bijdragen is het vertellen van het verhaal van de bodem. Verhalen kunnen zoveel duidelijk maken.’ Het programma loopt tot eind dit jaar. Deze zomer starten de pilots en wordt gewerkt aan verdere ontsluiting van bestaande tools. Na de zomer wordt ook een andersoortige expertise ingehuurd, namelijk op het terrein van het gebruik. Otto Levelt denkt aan bijvoorbeeld een interaction designer. Ondertussen zijn er ook drie bijeenkomsten met het CoP gepland. ‘De opgave dan wordt om de uitkomsten goed te borgen,’ besluit Otto Levelt.
Belangstellenden voor dit project en participatie in het CoP kunnen dit kenbaar maken via ondergrondInZicht@deltares.nl.
