Nanda Sweres en Martine Coevert – eigen foto’s
Stagemarkt
Het OndergrondLAB van Rotterdam bestaat nu anderhalf jaar en is geïnitieerd vanuit een samenwerking tussen gemeente Rotterdam en KOBO-HO. In het OndergrondLAB werken studenten in de vorm van een (afstudeer)stage, minorproject of praktijkopdracht aan opgaven die de bodem en ondergrond raken. Voor studenten begint het met een stagemarkt waar stage- en afstudeeropdrachten over de ondergrond worden gepresenteerd. Wie geïnteresseerd is, kan erop reageren en heeft, na te zijn aangenomen, voor een half jaar een prachtig project omhanden. Nanda Sweres en Martine Coevert zijn beiden werkzaam aan diverse ondergrondvraagstukken bij de gemeente Rotterdam. Nanda is daarnaast ambassadeur voor KOBO-HO. Tweemaal per jaar verzorgen zij zo’n stagemarkt, die open staat voor alle HBO-studenten in Nederland, en voor een breed scala aan onderwijsdisciplines, met de ambitie om later eveneens WO aan haken. ‘De stagemarkt biedt de studenten een opdracht aan vanuit actuele vraagstukken vanuit de gemeente en niet andersom. Vaak wordt voor een student een stageplaats gezocht’, lichten beiden toe. ‘Wij bieden studenten juist een opdracht aan die ook echt meerwaarde heeft voor Rotterdam. En als de opdracht net niet helemaal aansluit op de stagedoelen, dan organiseren we dat.’
Bodemdalingsbestendig wonen
De opdrachten kennen een grote variëteit. Zo konden het afgelopen half jaar bijvoorbeeld twee studenten aan de slag met het ontwerpen van bodemdalingsbestendige woningen op een locatie bedoeld voor acht kavels. ‘De studenten kwamen met zeer originele ideeën’, vertelt Martine Coevert, die hen samen met een collega begeleidde. ‘Natuurlijk werkten ze bijvoorbeeld met lichte materialen, maar er verschenen ook ondergrondse garages die te zijner tijd, wanneer de bodem flink is gedaald, de begane grond kunnen vormen’.
Ontwerp van Renske Rietman voor bodemdalingsbestendige woningen
Bodemambassadeur
En Nanda Sweres noemt een van de studenten die zich tot bodemambassadeur ontwikkelde. ‘Bas onderbouwde hoe belangrijk het is al in een zo vroeg mogelijk stadium de bodem en ondergrond te betrekken in de ruimtelijke planvorming’. ‘Het is de ontwikkeling naar de planologie van de ondergrond’, vult Martine Coevert aan. ‘Een planologie die, net als die al zo lang bestaande planologie voor de bovengrond, staat of valt met goede T-shaped professionals. Mensen die vanuit een specialisme ook generalistisch kunnen denken’.
Belang van bodem, voorstel Bas van Herrikhuijzen
Maaiveld
Later in het gesprek komen beiden terug op de scheiding tussen boven- en ondergrond. ‘Het maaiveld mag geen grens meer vormen. Alle studenten tonen aan dat een ruimtelijk ontwerp begint met de ondergrond, daar moet eerst naar worden gekeken. Wat kan er, wat kan er niet, dat is wat de bodem als eerste bepaalt’. De opdrachten focussen zich niet alleen op de publieke ruimte. Ook voor de huiseigenaar die met slechts beperkte financiële middelen de gevolgen van bodemdaling wil tegengaan, worden oplossingen bedacht. ‘Wat betekent wateroverlast, maar ook een watertekort voor de fundering van je huis? Wat kan de schade zijn voor houten paalfunderingen bijvoorbeeld?’
Niet alleen de opdrachten zijn breed van aard, dat zijn ook de meewerkende diensten binnen de gemeente. Zo zitten onder anderen het Ingenieursbureau aan tafel, de afdeling Ruimte, Wonen en Milieu en de afdeling Ondergrond. De diversiteit is groot. ‘Het benadrukt de noodzaak van een integrale aanpak van bodemvraagstukken’, aldus Martine Coevert, ‘en het borgt de continuïteit voor het OndergrondLAB binnen de gemeente’.
Maaiveld verdwijnt als scheiding – illustratie Inge Mekkering
Uitrol
Het OndergrondLAB in Rotterdam, de eerste in Nederland, bestaat sinds begin 2020. Aan de uitrol wordt gewerkt. ‘De win-win situatie verdient ruime navolging’, stelt Nanda Sweres vast. ‘Zowel de student als de gemeente heeft er belang bij’. ‘We vragen de studenten zich op te stellen als een collega, niet als een toevallige passant’, vult Martine Coevert aan. ‘Hun onderzoeken zijn voor ons belangrijk, er is echt sprake van een wederkerige situatie’. Een volgend OndergrondLAB is al gevormd in het oosten van het land: het ‘OndergrondLAB Oost’. Deze is echter wel opgesplitst in drie kleinere ‘OndergrondLABjes’ door de zeer wisselende vraagstukken die er per regio zijn. ‘Net als hier in Rotterdam wordt ook daar groot belang gehecht aan voldoende instroom van deskundigen in de bodem en ondergrond sector’, aldus Nanda Sweres. ‘Specialisten die de bodem en ondergrond als een mooi en urgent werkveld zien’. Martine Coevert sluit er graag bij aan. ‘Dit OndergrondLAB is een prachtig initiatief, dat echt overal navolging verdient.’
