‘Bodembeheer, bodembescherming, archeologie – dat zijn altijd secundaire doelen. Het gebouw dat er bovenop staat, of het nut dat de bodem dient, is het primaire doel. Meer dan nog in het verleden zal SIKB de taak hebben die secundaire doelen te borgen’, verwacht René Zijlstra, namens GSN bestuurslid van SIKB.
René Zijlstra – foto Henk Koster (SIKB)
Heel bodemleven opgebouwd
René Zijlstra is programmamanager bodem en ondergrond bij het Rijksvastgoedbedrijf. Vandaaruit participeert hij in het bestuur van GSN, een netwerk van opdrachtgevers uit industrie en grotere (semi-) publieke organisaties, die kennis en ervaringen uitwisselen op het gebied van duurzaam en innovatief bodembeheer. Namens GSN is hij sinds enige tijd lid van het SIKB-bestuur. ‘GSN vormt een melange aan bedrijven en organisaties die alle voor dezelfde opgave staan: een verontreinigde bodem die toch geschikt moet zijn voor bedrijfsmatige activiteiten. Zo delen we de beschikbare kennis over het omgaan met PFAS, kennis die meer in het buitenland voorhanden is dan in Nederland. Want wij zijn als land geen koploper meer waar het gaat om kennis over bodemverontreiniging en het saneren daarvan. Elders, in bijvoorbeeld Amerika en Australië, is die kennis wel doorontwikkeld. De multinationale bedrijven die zijn aangesloten bij GSN halen gelukkig die kennis naar Nederland’.
Beheer van defensieterreinen
Met een opleiding tot bodemkundige in Wageningen, en daarvóór cultuurtechniek te hebben gevolgd, heeft hij inmiddels een heel leven opgebouwd in de wereld van bodem en ondergrond. ‘Dat je daar je pensioen kon halen, heb ik lange tijd niet gedacht, maar geloof er nu wel in’, zegt hij lachend’.
Na 23 jaar bij Oranjewoud/Antea Group te hebben gewerkt zit hij nu alweer zeven jaar bij het Rijksvastgoedbedrijf (RVB) en verzorgt het juridisch bodembeheer van de defensieterreinen. ‘Daar valt alles onder, van kazernes, via oefenterreinen tot havens’, licht hij toe. ‘Die hebben wij niet in eigendom, zoals veel van het andere Rijksvastgoed, denk aan paleizen en kantoren, maar ook landbouwgronden in de Noordoostpolder. Het Defensie vastgoed is in eigendom bij het ministerie van Defensie, en wij beheren die voor hun’. In het programma, waaraan hij in dit kader leidinggeeft, speelt bodemverontreiniging een belangrijke rol.
Grote rol weer voor vervuiling
‘De saneringsopgave komt weer meer en meer in beeld’, vertelt hij. ‘Lange tijd was het rijksbeleid dat de grote saneringsopgaven waren afgehandeld en dat, mede met het oog op de naderende Omgevingswet, de dossiers konden worden overgedragen aan de decentrale overheden. Niets is minder waar gebleken. De bodemvervuiling is door PFAS en andere Zeer Zorgwekkende Stoffen opeens weer een groot en belangrijk issue in Nederland’.
Leren accepteren?
‘De vraag is natuurlijk of, en hoe alomtegenwoordige stoffen als PFAS gaan leiden tot nieuwe grote saneringsopgaven. Of dat we meer moeten gaan leren accepteren en leren beheersen van de aanwezigheid van deze stoffen’. René Zijlstra verwijst naar de massaclaim waarmee het Amsterdamse advocatenkantoor Knoops de Staat wil dwingen tot maatregelen tegen de hoeveelheid PFAS in de bodem. ‘Een oplossing voor deze stoffen is niet eenvoudig te vinden. Er zijn nog geen duidelijke voorschriften hoe om te gaan met deze stoffen en het schoonmaken van de overblijfselen staat nog in de kinderschoenen’.
Toekomst SIKB
Zijn ervaringen en kennis, zowel opgedaan binnen het RVB als binnen GSN, neemt hij mee naar SIKB. Eerder als lid van de sectie Meten en Advies, vervolgens lid van de CCvD Bodembeheer, daarna lid van de Programmaraad Bodembeheer en nu dus als bestuurslid. ‘Elke zes jaar iets anders’. Hij denkt dan ook actief mee over de visie op de toekomst. ‘Volgend jaar bestaan we 25 jaar en dan is het zeker het moment om na te denken over onze rol en functie binnen de wereld van de bodem, ondergrond en archeologie. Wat delen die twee werelden, bodem en archeologie, met elkaar? Wat kunnen zij van elkaar leren? En natuurlijk ook, waarin verschillen ze? Denk daarbij bijvoorbeeld aan het toezichthouden, en aan de verschillende rollen van de ministeries IenW en OCW’.
Europa leidt
‘Maar de overeenkomsten zijn het grootst. Beide sectoren worden geleid door de Europese wet- en regelgeving. En dus geldt voor het SIKB voor beide sectoren hoe die Europese richtlijnen moeten worden geïmplementeerd in onze Nederlandse regels en voorschriften. En daarbij moeten we ermee rekening houden dat zowel bodem als archeologie bijzaak zijn. Het primaire doel zijn bijvoorbeeld de te bouwen huizen of de te ontwikkelen grond tot een landbouwareaal. Archeologie en bodem vormen de secundaire doelen, en het is onze taak om de kwaliteit daarvan te borgen. Om opdrachtgevers daarvan te overtuigen. Daar zijn wij sterk in geworden. En ik verwacht dat die kracht de volgende 25 jaar alleen nog maar zal toenemen.’
