Ooit had hij groene ambities en wilde boswachter worden. Na zijn studie Cultuurtechniek aan Hogeschool Larenstein kwam hij via Heidemij en Service Centrum Grond uiteindelijk in 2005 bij Bodem+ terecht. Inmiddels is zijn deeltijdpensioen ingegaan. Komend jaar is hij nog één dag per de week voor Bodem+ actief om zijn kennis en ervaring over te dragen op jongere collega’s. Senior adviseur Thom Maas over zijn veelzijdige werk in de wereld van bodem en ondergrond: ‘Ik heb mijn hele loopbaan geprobeerd om generalist te blijven en geen specialist te worden.’
Thom Maas, Bodem+ – eigen foto
‘Tijdens mijn studie Cultuurtechniek liep ik stage bij de toenmalige Landinrichtingsdienst,’ vertelt Thom Maas. ‘Het onderwerp was het behoud van de heggen en houtwallen tijdens ruilverkavelingen. Aansluitend ging ik bij de Heidemij werken. Op de afdeling Sport, recreatie en begraafplaatsen. Daar hield ik me met van alles en nog wat bezig: van tekentafelwerk tot en met het maken van bestekken en kostencalculaties. In de crisis van de jaren ’80 werd ik gedetacheerd bij de Provincie Noord-Holland. Daar maakte ik kennis met bodemsanering. De provincie was bevoegd gezag en bodemverontreiniging was een hot item.’
Griftpark Utrecht
‘In mijn tijd bij de Heidemij was ik als projectleider nadrukkelijk betrokken bij de sanering van het Utrechtse Griftpark. Ik was de zoveelste projectleider op dit buitengewoon lastige dossier. In twee intensieve jaren heb ik ontzettend veel gedaan en ontzettend veel geleerd. De bodemverontreiniging was gigantisch; zo’n 150 jaar hadden daar verschillende gasfabrieken gestaan. Kun je nagaan. Ik was daar betrokken bij het saneringsonderzoek en heb het een en ander meegemaakt. Niemand was gecharmeerd van “gif in de bodem” en de bewonersavonden waren heftig. Oorspronkelijk zou het gebied helemaal ontgraven moeten worden. Uiteindelijk werd slechts een klein deel ontgraven en het grootste deel ingepakt. Anno 2024 ligt het park er mooi bij en ideaal voor dagjesmensen met recreatievoorzieningen én natuur.’
Service Centrum Grond
‘Na de Heidemij ging ik bij Service Centrum Grond aan de slag. Het Service Centrum Grond was bedoeld om de grootschalige bodemsaneringsoperatie in ons land in goede banen te leiden. Het centrum richtte zich op de ontwikkeling van een grondreinigingsmarkt, het voorkomen van het storten van reinigbare grond en bevorderen van het milieu-hygiënisch verantwoord hergebruik van gereinigde grond. In die tijd nam door de forse toename van het aantal bodemsaneringen het beoordelen van reinigingsgrond een hoge vlucht. Het aantal aanvragen om beoordelingen te doen explodeerde. Ik begon in mijn eentje als beoordelaar en binnen de kortste keren kwamen er vier beoordelaars bij. Later werd ik afdelingshoofd en bedrijfsleider. Mijn veelzijdige ervaring bij de Heidemij kwam me daarbij goed van pas. Het was een specialistische maar tegelijkertijd ook generalistische functie: we beoordeelden gereinigde grond maar regelden ook aanbestedingstrajecten en het toezicht op de reinigingen. Daarbij kwamen zowel de inhoud als het proces aan de orde.’
Geen goede decentralisatie zonder centrale regie
Aan het begin van deze eeuw leidde het streven naar decentralisatie ertoe dat in bodemland naast de provincies ook de gemeenten bevoegd gezag werden. Die ontwikkeling vroeg om een landelijke ondersteuning van het bodembeleid. ‘Daarvoor werd in 2005 Bodem+ opgericht, bestaande uit een samenvoeging van Servicecentrum Grond en collega’s van InfoMil en mensen van het ministerie van VROM,’ licht Thom Maas verder toe. ‘Een van de oprichters van Bodem+ motiveerde de oprichting van de nieuwe organisatie als volgt: “Er is geen goede decentralisatie mogelijk zonder de dingen centraal goed gereld te hebben.” Zo werd Bodem+ een feit en een deel van de medewerkers die nu bij Bodem+ werken komen van oorsprong van Service Centrum Grond vandaan. Bodem+ ondersteunt de bodemwereld bij de uitvoering van financiële regelingen en bij het implementeren van nieuw beleid. Bodem+ is actief in de advisering bij de beleidsontwikkeling en het ontwikkelen van instrumenten om dat nieuwe beleid te kunnen implementeren. Ook voert Bodem+ enkele wettelijke taken uit die bijdragen aan een duurzaam bodembeheer.’
Programma gasfabrieken en BodemVizier
‘Bij Bodem+ heb ik ontzettende leuke en veelzijdige projecten mogen doen. Een daarvan was de kwaliteitszorg bij gemeenten en omgevingsdienste in het kader van het Platform Overheid & Kwaliteit Bodembeheer. Een ander was het speciale programma voor de programmatische aanpak van de bodemsanering van gasfabrieken in Nederland. Daarmee deden we precies waar Bodem+ voor bedoeld was: centrale ondersteuning voor de verschillende bevoegde gezagen. Als secretaris zorgde ik samen met een collega voor de jaarlijkse rapportage en had contacten in het hele land. En andere klus waar ik met veel plezier op terugkijk is de realisatie van de zoekmachine Bodemvizier.nl. Naar aanleiding van een onderzoek naar kostenoverschrijdingen in de bodemsanering was een van de conclusies dat er heel veel kennis, middelen en verschillende instrumenten beschikbaar zijn maar dat die vaak niet vindbaar zijn. Met BodemVizier hebben we een zoekmachine ontwikkeld die de instrumenten en documentatie rond duurzaam gebruik van de ondergrond, bodem(beheer), klimaatadaptatie, stedelijke (her)ontwikkeling, waterbeheer en gebiedsontwikkeling voor iedereen toegankelijk maakt. Via geavanceerd zoeken kan de gebruiker snel en overzichtelijk de meest relevante informatie en instrumenten over verschillende thema’s achterhalen. Je hoeft niet altijd het wiel opnieuw uit te vinden; er is al zoveel bestaande kennis en informatie beschikbaar. Op de totstandkoming van BodemVizier ben ik wel trots op, ja.’
Complexiteit
‘We leven in een complexe tijd en staan voor grote en ingewikkelde maatschappelijke opgaven. Zaken als klimaatverandering, energietransitie, duurzaamheid, circulariteit of bodemdaling zijn grote uitdagingen. Soms zijn er parallellen tussen die uitdagingen, soms werken die uitdagingen elkaar tegen. Dan begint het te schuren. Dat beteken dat we keuzes moeten maken en de urgentie daarvoor neemt met de dag toe. Het is van groot belang dat we die keuzes verantwoord en afgewogen kunnen maken met kennis van de achtergronden en feiten. Transparantie in de voors en tegens van een bepaalde keuze is daarbij van groot belang. We willen natuurlijk het allerliefste de dingen met één druk op de knop oplossen. Maar zo werkt het natuurlijk niet. De praktijk is oneindig veel weerbarstiger.’
Roeien, wandelen en vogels kijken
Inmiddels is het deeltijdpensioen van Thom Maas gestart en komt het einde van zijn loopbaan in zicht. De fijne samenwerking met zijn collega’s heeft hem altijd veel energie gegeven. Het komende jaar is hij nog één dag per week bij Bodem+ werkzaam: Aan twee collega’s gaat hij zijn kennis overdragen, opleiden en wegwijs maken in onder andere het werk dat hij gedaan heeft voor BodemVizier. Bang voor het ‘zwarte gat’ na zijn pensionering is hij niet: ‘Er staat nog voldoende op mijn agenda: roeien in het Oude Merwedekanaal, wandelen en vogels kijken. Onlangs heb ik een verrekijker aangeschaft. Dat is wel nodig, want de verschillen zijn nog niet zo makkelijk te onderscheiden: tussen de verschillende soorten, tussen mannetje en vrouwtjes en tussen jonge en volwassen exemplaren. Daar heb je wel een kijker voor nodig. Zo kom ik toch nog enigszins terug bij de boswachter die ik ooit wilde worden.’
