De TNO Adviesgroep economische zaken heeft in opdracht van het Staatstoezicht op de Mijnen onderzoek gedaan naar mogelijke ondergrondse chemische effecten van de waterinjectie in lege of bijna lege olie- en gasvelden in Nederland. Kan het geïnjecteerde water, dat zout is en mijnbouwhulpstoffen bevat, het reservoir of de afsluitende laag aantasten? Projectleider Martin Wilpshaar geeft antwoord.
Martin Wilpshaar – eigen foto
Vragen over milieurisico’s
Martin Wilpshaar is als onderzoeker verbonden aan de TNO Adviesgroep economische zaken (TNO AGE). Hij heeft geologie gestudeerd met als bijvak geofysica. TNO AGE, vertelt hij via Teams, adviseert het ministerie van Economisch Zaken en Klimaat onder meer bij het uitvoeren van de Mijnbouwwet en bij vraagstukken in de energietransitie. ‘Een breed palet aan onderwerpen. Zo doen we onderzoek naar de mogelijkheden die de diepe ondergrond biedt in de transitie naar duurzame energie’. Hij noemt als voorbeeld het opslaan van gassen als aardgas, waterstof en kooldioxide. ‘Maar we verrichten ook onderzoek in opdracht van decentrale overheden en andere publieke organisaties, zoals Staatstoezicht op de Mijnen (SodM). Deze organisatie vroeg ons een vervolg te geven op een onderzoek van RIVM in 2019 naar de milieurisico’s binnen sectoren waar SodM als toezichthouder optreedt’.
Injecteren in diep gelegen reservoirs
‘Aanleiding hiertoe was een RIVM-onderzoek in 2019’, licht Wilpshaar toe. ‘Bij waterinjecties wordt het water dat, vaak elders, mee naar boven komt bij de winning van gas of olie geïnjecteerd in een reservoir in de diepe ondergrond. Dat zogeheten “productiewater” is zout, net als het water van de formatie waarin geïnjecteerd wordt, en bevat meestal nog kleine hoeveelheden van die koolwaterstoffen waarnaar is geboord en geringe hoeveelheden zogeheten mijnbouwhulpstoffen’.
Hij vervolgt: ‘Waterinjectie in olie- en gasvelden op het Nederlandse vasteland gebeurt sinds de jaren zeventig van de vorige eeuw. In de periode van ons onderzoek, 2020 – 2021, waren er negen velden waarin regelmatig werd geïnjecteerd. Van deze velden hebben wij de gegevens verzameld omtrent de geologie (het reservoir en de afsluitende laag), de druk, de temperatuur, de chemische samenstelling van het injectiewater en het aanwezige formatiewater in het geïnjecteerde reservoir. Ook weten we welke mijnbouwhulpstoffen in de voornoemde periode zijn gebruikt’.
Unieke website
Al die informatie is overigens publiek toegankelijk, aldus Wilpshaar. ‘TNO Geologische Dienst beheert de website www.NLOG.nl, wat staat voor Nederlands Olie- en Gasportaal. Deze site bevat informatie over energie en delfstoffen in de diepe ondergrond van Nederland en het Nederlands continentaal plat. Informatie over onder andere de opsporing en winning van aardgas, olie en aardwarmte. Overigens is het informatie die wordt aangeleverd door de operators. Deze informatie verzamelen en openbaar maken is één van onze wettelijke taken. Met kaarten en zeer inzichtelijke data presenteren we de gegevens over delfstoffen en geothermische energie in ons land. Daarbij gaat het niet alleen over olie- en gaswinning, maar ook over andere vormen van gebruik van de diep ondergrond. Denk aan geothermie, CO2-opslag, ondergrondse opslag van stoffen en zoutwinning. De veelheid van deze openbare gegevens is echt uniek in de wereld’.
Geen aanwijzingen
‘Uit ons onderzoek komen geen aanwijzingen voort dat er noemenswaardige chemische reacties plaatsvinden tussen het geïnjecteerde water en het reservoir of de afsluitende laag’, kan Martin Wilpshaar melden. Hij citeert de hoofdconclusie: ‘Op basis van literatuur, praktijkervaring en thermodynamische berekeningen zijn in deze studie geen aanwijzingen gevonden dat chemische reacties, als gevolg van huidige waterinjectie, leiden tot significante aantasting van de integriteit van het reservoir of de afsluitende laag.’
Klik hier voor meer informatie.
